Hoe creëer je een fijne samenwerking in je team?
Misschien is de sfeer in het team niet altijd prettig, of is er te weinig oog voor elkaar.
Het thema gaat niet alleen over gezelligheid. Het gaat óók over veiligheid, waardering, zorg voor elkaar en ruimte voor ontspanning. Teams die goed met elkaar omgaan, lossen spanningen sneller op en werken met meer plezier samen.
Op deze pagina vind je:
- Waar je op moet letten als je aan de slag wilt met het verbeteren van de sfeer in je team
- Concrete stappen om gericht met je team aan de slag te gaan
Staat de omgang met elkaar op oranje of op rood?
Werken aan samenwerking kan complex zijn. Vraag jezelf daarom af: waar staan wij als team op dit moment? Zitten we in het oranje – het schuurt, maar het beweegt nog – dan kun je als teamleider vaak zelf het verschil maken met gerichte werkvormen en goede gesprekken. Maar als je merkt dat er ingesleten patronen of verharde conflicten spelen, dan is het verstandig om externe hulp in te schakelen. Een teamcoach kan dan helpen om de patronen te doorbreken en het gesprek weer op gang te brengen.
Fases van teamontwikkeling en leiderschap
In de ontwikkeling van teams zijn er altijd fases waarin omgang met elkaar wat stroever verloopt. Dat is normaal. Teams groeien niet zonder frictie. Als teamleider is het handig om je bewust te zijn van de verschillende fases die teams doormaken, en het gedrag dat daarbij hoort te leren herkennen. Zo kun je beter inschatten wat het team op dat moment nodig heeft en hoe jij in jouw rol het beste kunt ondersteunen. In deze hand-out lees je hoe je de fase van teamontwikkeling herkent in je team, en welk gedrag daar als leider het beste bij past.
Concrete stappen om gericht aan de slag te gaan!
Maak de omgang met elkaar bespreekbaar (zichtbaar maken van wat speelt)
Een prettige omgang is voor iedereen iets anders: voor de één zit het in humor en ontspanning, voor de ander in zorg of aandacht. Vraag teamleden naar voorbeelden van momenten waarop de sfeer prettig was – en wanneer juist niet. Dit gesprek helpt om gevoeligheden en verschillen te begrijpen en bespreekbaar te maken.- Wat verstaan we onder goede omgang met elkaar?
- Waar lopen we in de praktijk tegenaan?
Kies samen één knelpunt of patroon dat jullie willen verbeteren
Focus aanbrengen is essentieel. Richt je op één onderdeel van de omgang met elkaar waar veel energie of frustratie zit, zoals elkaar te weinig waarderen of complimenteren.- Formuleer samen een doel of hypothese: Wat willen we anders, en waarom?
Ga experimenteren en evalueren
Ontwerp een klein, concreet experiment. Bijvoorbeeld: We sluiten elke week af met een rondje: wat gaf je energie en wat zou je willen veranderen in de omgang?. Of: We starten elk overleg met een ‘check-in’-vraag over hoe je erbij zit of wat je bezighoudt buiten het werk. Geef één of twee mensen eigenaarschap over het experiment en evalueer samen na een paar weken: Wat werkte, wat niet, en wat nemen we mee? STAPPENPLAN 3 “Aan de slag!” helpt je opweg.STAPPENPLAN: Maak omgang met elkaar veilig bespreekbaar
Doel
Op een veilige en gestructureerde manier onderzoeken waar de samenwerking stroef verloopt, welke ervaringen en perspectieven er leven in het team, en welke richting jullie samen willen verkennen voor verbetering.
Spelregels voor een rijk en open gesprek
Leg deze spelregels duidelijk uit aan het begin. Ze zijn essentieel om een open en veilig gesprek te voeren:
- Iedereen deelt iets, kort of lang.
- We luisteren zonder oordeel en reageren niet op elkaar.
- Als iedereen geweest is, is er ruimte om verhelderende vragen te stellen (geen discussie).
Stappenplan
Leg kort uit: “We willen met elkaar verkennen hoe de omgang met elkaar in ons team verloopt. Wat werkt daarin voor jou goed, en waar heb je soms last van of zie je kansen voor verbetering? Het doel is om beter te begrijpen wat er leeft, zonder meteen oplossingen te zoeken.”
Startvraag (voor Ronde 1):
“Wat werkt voor jou goed in de omgang met elkaar, en wat werkt minder goed of schuurt voor jou?”
Als iedereen geweest is, kan jij als teamleider proberen om samen te vatten wat gezegd is. Vraag het team om aan te vullen wat je gemist hebt.
Soms is dit al voldoende om met elkaar de omgang met elkaar te verbeteren. Maar meestal moet je met elkaar aan de slag om de samenwerking te ontwikkelen. Ga daarvoor door naar STAPPENPLAN 2: Ontwikkelfocus aanbrengen.
Let op: De kracht van deze werkvorm zit in het vertragen. Het doel is niet direct oplossen, maar begrijpen en erkennen. Vanuit die gezamenlijke basis kun je later pas bouwen aan nieuw gedrag.
Voorbeelden van samenvattingen
Team Financiën: “We werken precies en leveren goed werk, maar de sfeer is vaak stroef. Er wordt weinig gelachen, en als iemand iets zegt, wordt er snel kritisch gereageerd. Sommige collega’s voelen zich onzeker over wat ze wel of niet kunnen delen. Anderen missen gewoon wat luchtigheid en ontspanning. Het lijkt alsof iedereen op scherp staat.”
Team P&O: “We zijn een ambitieus team en gaan vol voor resultaat, maar we vergeten elkaar soms als mens. Complimenten geven doen we nauwelijks – het voelt al snel overdreven of ongemakkelijk. Teamleden geven aan dat ze best waardering hebben voor elkaar, maar dat het zelden wordt uitgesproken. Daardoor voelt het soms hard of afstandelijk.”
Waarom gespreksregels zorgen voor meer ruimte
Door duidelijke spelregels toe te passen, ontstaat er rust, focus én veiligheid in het gesprek. Teamleden weten wat er van hen verwacht wordt. Ze hoeven niet op hun hoede te zijn voor onderbrekingen, correcties of discussies. Dit geeft ruimte om eerlijker en vollediger te zeggen wat je denkt, voelt of vindt. En aan de andere kant helpt het team om beter te luisteren, zonder meteen te oordelen of iets te willen oplossen.
Veiligheid als basis voor openheid
Deze vorm van ingekaderde communicatie vergroot de psychologische veiligheid — een essentiële voorwaarde voor openheid en samenwerking. En dat is precies wat het doel is: als mensen zich veilig voelen, gaan ze zich uitspreken. Als mensen zich uitspreken, wordt het gesprek inhoudelijker, eerlijker en effectiever.
Leiderschap geeft richting en diepgang
Leiderschap speelt hierin een sleutelrol. Door als teamleider of facilitator zélf het goede voorbeeld te geven — door kwetsbaar, open of scherp te spreken — nodig je anderen uit om ook echt iets van zichzelf te laten zien. Zo geef je niet alleen woorden aan je rol als gespreksleider, maar ook betekenis aan de ruimte die je samen creëert.
STAPPENPLAN: Ontwikkelfocus aanbrengen
Doel
Op een veilige en gestructureerde manier onderzoeken waar de omgang met elkaar stroef verloopt, welke ervaringen en perspectieven er leven in het team, en welke richting jullie samen willen verkennen voor verbetering.
Deze werkvorm sluit aan op werkvorm 1, waarin het team in openheid ervaringen heeft gedeeld over wat goed gaat en wat schuurt in de samenwerking.
Optie 1: Energie-oordeel
Vraag het team: Welke van de genoemde knelpunten kosten ons op dit moment de meeste energie of frustratie?
- Laat teamleden een cijfer geven (1 = klein, 5 = groot energielek) aan de belangrijkste thema’s.
- Ga in gesprek over de hoogste scores: Wat maakt dit zo belangrijk voor ons?
- Kies op basis daarvan het punt dat het team als eerste wil aanpakken.
Optie 2: ‘Wat als dit beter loopt…’
Laat teamleden één voor één reageren op deze vraag:
- “Als we dit thema verbeteren, wat verandert er dan in onze omgang met elkaar?”
- Doe dit bij 2 of 3 van de besproken thema’s.
Kies het thema waarbij de meeste positieve impact gevoeld wordt.
Voorbeelden van een heldere ontwikkelfocus
Team Financiën: Werken aan een open en ontspannen sfeer, waarin het makkelijker is om hulp te vragen en elkaar aan te spreken zonder spanning.
Team P&O: Meer aandacht geven aan het uitspreken van waardering, zodat collega’s zich gezien en erkend voelen in hun inzet.
Team Productie: Zorgen voor meer onderlinge betrokkenheid en veiligheid, zodat teamleden zich durven uitspreken en elkaar echt ondersteunen.
STAPPENPLAN: Aan de slag!
Doel
Een betere omgang met elkaar ontwikkel je niet in één keer, maar door samen kleine stappen te zetten. Door gericht te experimenteren met nieuw gedrag ontstaat beweging, inzicht en groei. Deze werkvorm helpt teams om op een gestructureerde manier een samenwerkingsprobleem te onderzoeken, een kleine interventie te ontwerpen én die kort-cyclisch uit te proberen.
Formuleer een hypothese
Wat denken we dat de oorzaak is van dit probleem?
- “Misschien voelt het niet veilig om spanningen uit te spreken, omdat eerdere pogingen tot feedback niet goed zijn ontvangen.”
Bedenk een experiment
Wat zouden we anders kunnen doen om te onderzoeken of dat helpt?
- “Bij feedback momenten gaan we niet in discussie maar zeggen we bedankt, ik zal erover nadenken”.
Plan wanneer je het experiment in praktijk gaan brengen
Wie doet wat, wanneer starten we, en wanneer bespreken we het effect?
- “Het experiment loopt twee weken, elk teamlid probeert het twee keer feedback te geven. We delen ervaringen in het volgende werkoverleg.”
Voorbeelden van experimenten om sfeer te verbeteren
Team Financiën:
- Samenwerkingsvraagstuk: De sfeer is gespannen en mensen houden zich vaak in.
- Hypothese: We zeggen weinig, omdat we bang zijn dat het verkeerd valt of de sfeer nog meer verslechtert.
- Experiment: “We starten elk overleg met een korte check-in: hoe zit je erbij en wat wil je kwijt over de samenwerking?”
- Planning: We starten maandag, de teamleider introduceert de check-ins en we bespreken het effect over drie weken in het teamoverleg.
Team P&O:
- Samenwerkingsvraagstuk: We geven elkaar zelden complimenten, terwijl we dat wel nodig hebben.
- Hypothese: We laten waardering niet blijken, omdat het als onprofessioneel of overdreven voelt in ons team.
- Experiment: “Iedereen schrijft elke week één compliment op een kaartje, die we op vrijdag met elkaar delen.”
- Planning: We starten komende vrijdag, het secretariaat verzamelt de kaartjes en na drie weken evalueren we in het team hoe dit heeft gewerkt.
Team Productie:
- Samenwerkingsvraagstuk: Er is weinig onderlinge zorg en veiligheid in het team.
- Hypothese: Teamleden houden zich in, omdat eerdere pogingen om zich uit te spreken niet serieus genomen werden.
- Experiment: “In de komende drie weken deelt ieder teamlid minstens één keer iets dat hij normaal voor zich zou houden, in een vast reflectiemoment per week.”
- Planning: We starten woensdag, het reflectiemoment wordt ingebouwd in de teammeeting, en na drie weken bespreken we wat het heeft opgeleverd.
Dan heb je ontwikkeldoelen geformuleerd. Hoe nu verder?
Om verbeteringen duurzaam te maken, is het belangrijk ze actief in te zetten en ze regelmatig te bespreken.
Dit kan op verschillende manieren:
- Maandelijks of per kwartaal evalueren:
Zijn we op schema? Wat vraagt bijsturing? - Doelen zichtbaar maken in de werkomgeving:
Bijvoorbeeld via een doelenbord of digitale tool. - Elkaar blijven bevragen: Zijn dit nog de juiste doelen?
Wat hebben we nodig om ze te behalen?
Door leren en ontwikkelen structureel onderdeel te maken van de praktijk, zorg je ervoor dat ze niet alleen richting geven, maar ook écht bijdragen aan de effectiviteit en samenwerking binnen het team.
Lees voor meer informatie over teamleren door evalueren dit achtergrondartikel:
Evalueren en leren: Zo maak je “werken aan je team” succesvol!
Aan de slag met jouw team?
Wil je dat je team niet alleen praat over verbeteringen, maar ook écht actie onderneemt? Of je nu zelf aan de slag wilt gaan of kiest voor begeleiding van een expert, wij hebben een passend pakket voor jouw behoeften. Met onze verschillende opties begeleid je jouw team stap voor stap naar meer zelfstandigheid, betere samenwerking en concrete resultaten.
Teamkracht DIY
Zelfstandig en laagdrempelig aan de slag- Team Belevingsonderzoek
- Teamrapportage
- Ontwikkeladviezen op maat
- Startgesprek 1,5 uur (voorbereiding)
- Doorpakgesprek 1,5 uur (aan de slag!)
- Expert begeleiding Teamsessie
Boost je team
Zelfstandig met een teamexpert aan de zijlijnMeest gekozen!
- Team Belevingsonderzoek
- Teamrapportage
- Ontwikkeladviezen op maat
- Startgesprek 1,5 uur (voorbereiding)
- Doorpakgesprek 1,5 uur (aan de slag!)
- Expert begeleiding Teamsessie
Team Transformatie
Diepgaand aan de slag onder leiding van een ervaren teamexpert- Team Belevingsonderzoek
- Teamrapportage
- Ontwikkeladviezen op maat
- Startgesprek 1,5 uur (voorbereiding)
- Doorpakgesprek 1,5 uur (aan de slag!)
- Expert begeleiding Teamsessie
Teamkracht DIY: Zelfstandig aan de slag
Voor teams die graag zelfstandig werken, biedt dit pakket alle tools om zelf aan de slag te gaan met het team belevingsonderzoek. Het Team ontvangt een Teamrapportage met adviezen en handige werkvormen om de resultaten direct te bespreken. Ideaal voor teamleiders en teamcoaches die zelf aan de slag willen met hun team(s)!
Ja, dit wil ik!
Vragenlijst: Team belevingsonderzoek
Je krijgt een helder beeld van hoe het team samenwerkt, waar de sterktes en verbeterpunten liggen. Dit inzicht helpt om te begrijpen welke onderwerpen prioriteit hebben voor verdere ontwikkeling.
Format voor het teamgesprek
Met een gestructureerd format kun je direct aan de slag met het team om de resultaten te bespreken, wat leidt tot waardevolle gesprekken en concrete acties om samen aan te werken.
Zelfstandige aan de slag
De TeamQ Methode biedt je een concrete ontwikkelroute om van experimenten naar beweging te komen. Hiermee kun je het team stapsgewijs helpen om ideeën om te zetten in concrete resultaten.
Boost je Team: Groeien met begeleiding
Dit pakket biedt dezelfde basis, maar met extra begeleiding voor meer diepgang. Naast de vragenlijst en werkvormen krijg je twee adviesgesprekken met een van onze TeamExperts: één om je voor te bereiden op het teamsessiegesprek, en een tweede om samen met een expert door te pakken op de resultaten.
Ja, dit wil ik!
Vragenlijst: Team belevingsonderzoek
Je ontvangt een diepgaand inzicht in de samenwerking binnen het team, met duidelijke aandachtsgebieden die aangepakt moeten worden.
Format voor het teamgesprek
Het gespreksformat helpt het team om gestructureerd en efficiënt de resultaten te bespreken en de eerste stappen richting verbetering te zetten.
Zelfstandig aan de slag
De TeamQ Methode biedt je een concrete ontwikkelroute om van experimenten naar beweging te komen. Hiermee kun je het team stapsgewijs helpen om ideeën om te zetten in concrete resultaten.
Adviesgesprek (1,5 uur) ter voorbereiding van de teamresultatensessie
Je bent goed voorbereid op het bespreken van de rapportage met je team. Samen met een expert krijg je concrete werkvormen en inzichten aangereikt om een effectieve en productieve teamsessie te organiseren.
Doorpakgesprek (adviesgesprek) na de sessie om de vervolgstappen te bepalen
Na de sessie ontvang je persoonlijk advies over de verdere ontwikkeling van het team. Dit helpt je om zelf gericht verder te werken aan de teamontwikkeling en voortgang te boeken.
Team Transformatie: Volledige begeleiding voor maximaal resultaat
Voor teams die de maximale impact willen bereiken, biedt dit uitgebreide pakket niet alleen de tools, maar ook volledige begeleiding. Een van onze TeamExperts begeleidt de resultaatsessie met het team en helpt jullie direct doorpakken naar concrete acties.
Ja, dit wil ik!
Vragenlijst: Team belevingsonderzoek
Een volledig inzicht in de dynamiek en samenwerking binnen het team, met duidelijke verbeterpunten om op te focussen.
Adviesgesprek ter voorbereiding van de teamresultatensessie
Je bent optimaal voorbereid om de teamresultaten te bespreken. Het gesprek met de expert zorgt ervoor dat een goed beeld krijgt van wat er in je team speelt en nodig is.
Begeleiding van de expert tijdens de teamresultatensessie
De expert begeleidt jou en je team tijdens de bespreking van de resultaten, wat zorgt voor diepere inzichten en effectievere opvolging. Je team wordt ondersteund bij het formuleren van experimenten en de borging van de ontwikkeling in de dagelijkse praktijk.
Doorpakgesprek na de sessie om de vervolgstappen te monitoren en bij te sturen
Je krijgt duidelijke handvatten om de verdere ontwikkeling van het team vorm te geven. Dit zorgt voor een duurzame voortzetting van de verbeteringen die tijdens de sessie zijn besproken.
